Emzirme; doğurganlık çağındaki her kadın için doğal ve önemli bir olay olmakla birlikte bebeklerin büyüme ve gelişmesinin sağlıklı bir şekilde gerçekleşebilmesi için en uygun beslenme şeklidir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), bebeklerin ilk altı ay sadece anne sütü ile beslenmelerini, daha sonra uygun besinlerle ek gıdaya başlatılıp, doğum sonu en az iki yıl anne sütü almasını önermektedir (WHO, 2019). Dolayısıyla emzirme döneminde uygun beslenme, annenin fizyolojik gereksinimini karşılaması, besin yedeğini dengelemesi ve bebeğin gereksinimine uygun şekilde ideal süt üretmesi için gereklidir. Bu dönemlerde beslenmeyle ilgili birçok sorun yaşanmaktadır. Örneğin artan fizyolojik ihtiyaca uygun olarak günlük diyete ek yapılmaması, maddi yetersizliklerden kaynaklı besin alımında azalmadır.
Stres ve anksiyete yaşayan annelerde emzirme ve süt salınımı olumsuz etkilenmektedir. Annenin yeterli beslenmesi, yeterli sıvı alımı, uyku süresi ve kalitesi, stresten uzak durması, dinlenmesi anne sütünün arttırılmasında verilen eğitimlerde genel öneriler arasındadır. Emzirmenin devam edilememesinin en önemli sebebi anne sütünün yetersiz olmasıdır. Anne sütünün öneminin bilinmesiyle anneler süt miktarlarını arttırmak için çeşitli yöntemlere başvurmaktadırlar. Tam da bu noktada karşımıza galaktagog kavramı çıkmaktadır.
Galaktagog Nedir?
Galagtagog , anne sütünü arttırıcı yiyecekler ve içecekler için kullanılan bir terimdir. Anne sütünün üretimi prolaktin ve diğer birçok hormonla ilişkili kompleks bir olaydır. Doğada bulunan birçok şifalı bitki ve yiyecek galaktagog olarak adlandırılabilmektedir. Bu yiyecek ve içecekler prolaktin salınımı arttırarak , süt üretimini arttırmış olurlar. Şifalı bitkilerin standart bir kullanım dozu ve kullanımı yoktur. Geleneksel tecrübelere göre kullanılmaktadır. Rezene tohumu, anason, fesleğen ve maltlı bazı içecekler galagtagog olarak kullanılmaktadır. Bazı kişiler maltlı içecek tğketiminin süt üretimini arttırdığını belirtse de kesin bir kanıt yoktur. Hindistan ve Orta Doğu’da ise çemen otu süt arttırıcı olarak sıklıkla kullanılmaktadır. Çemen otu, Hindistan ve Orta Doğu’da yaygın kullanılan galaktogogdur. Huggins ve ark.’nın yaptığı bir çalışmaya göre çemen otu kullanımı ile 1200 annenin sütünün 1-3 saat içinde arttığını rapor etmişlerdir. Günde 3 bardak çay şeklinde kullanılabileceği belirtilmektedir.1900’lü yıllarda keçiler sedef otu ile beslendiklerinde oluşturdukları süt miktarının arttığı gözlemlenmiştir. Bu gözlemden sonra galaktagog anneler tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Fakat bu galaktagogların kullanımı ve dozları hakkında kesin bilgiler olmadığından geleneksel yöntemlere göre uygulanmaktadırlar. Türkiye’de yapılan bir araştırmaya göre Malatya'daki annelerin galaktagoglara bakış açısı incelenmiştir. Annelerin %53'ü laktojenik yiyecek ve içecek tükettikleri ifade edilmiştir. Annelerin %73,8'i bulgur tüketiminin anne sütünü arttırdığını, %70,3'ü 20 pekmez, %53.0'ı tahin helvası, %50. 0'ı şekerlemeleri, neredeyse yarısı (% 44,1) ise baklagilleri galaktagog olarak kullandıklarını belirtmişlerdir. Su (%85,6), meyve suyu (%64,9), ayran (%61,9) ve inek sütü (%55), rezene (%51,5) ve lohusa şerbeti (% 49,5) çalışmaya katılan anneler tarafından laktojenik içecekler olarak tanımlanmıştır (Önay Derin ve Özel, 2016).
Galaktagoglar hakkında bilimsel , kesin veriler olmadığı için kesin tavsiyeler verilmemelidir. Süt miktarını arttırmak isteyen kadınların, bebeklerini sık sık emzirmesi, annelerin stres altında olmaması , dinlenmiş olmaları ve bol su içmeleri gerekmektedir. Annelerin bol bol su içmeleri ve stresten uzak , dinlenmiş olmaları süt arttırmak için en etkili yöntemlerdendir. Anne adaylarının ve annelerin, galaktagog kullanmak yerine yeterli sıvı almaları ve dinlenmiş olmaları süt miktarlarını arttırmak için yapabilecekleri en güvenilir yöntemdir.
Kaynakça
Demir, R. , Taşpınar, A. & Kaya Odabaş, R. (2021). Emziren Annelerde Diyet Yapma Eğilimi . Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi , 3 (3) , 222-228 . DOI: 10.46413/boneyusbad.975736
Erçin, E. & Köseoğlu, S. Z. A. (2022). Güncel Bilgilerle Laktasyon Dönemi Ve Etkileyen Faktörler . İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi , 4 (2) , 94-99 . DOI: 10.47769/izufbed.1116606
Uçar, Z. & Ongün Yılmaz, H. (2020). Laktasyon döneminde beslenme: Enerji ve Makro Besin Öğeleri . Sağlık Profesyonelleri Araştırma Dergisi , 2 (1) , 37-46 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/jhpr/issue/52597/662791
Comments